*Aldatılma duygusu kişide nasıl bir duygu durumuna, nasıl bir travmaya yol açıyor?
– Aldatılma sonrası kişiler genelde şok evresi geçirirler ve kısa süreli tepkisiz kalabilirler. Olayı kavramaya başladıktan sonra ise yoğun bir değersizlik duygusu kişinin bedenini ve zihnini kaplar. Duygular o kadar yoğundur ki ağlama ve öfke krizleri yaşayabilirler. Aldatılma anı ve beklenmedik bir şekilde öğrenildiyse travmatik etki yaratır. Kişi, psikolojik travma yaşayabilir.
*Aldatılma travması için de, deprem, terör ve hatta savaş travmaları gibi ağır bir durum olduğu söyleniyor uzmanlar tarafından? Hangi açılardan böyle ?
– Kişi yaşadığı herhangi bir şeyden travmatik bir şekilde etkilenebilir. Maruz kaldığı şey kişi de psikolojik travma olusturduysa, o olayı istemsiz bir şekilde hatırlar ve ilk yaşadığı duygusal tepkiler her hatırladığında benzer şekilde ortaya çıkar. O olayla alakalı kabuslar görür. Kendini suçlar ve karmaşık duygular yaşarlar. Hayatını devam ettiremez hale getirebilir.
*Travma sonrası stres bozukluğu aldatılma vakalarında da görülüyor mu?
– Evet gözükebilir. Psikolojik Travma ani ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan ve kişinin beden ve psikolojik bütünlüğünü etkileyen her şey olabilir. Aldatılma da bunların arasında sayılır fakat aldatılan herkes psikolojik travma yasamaz.
*EMDR tekniği aldatılma vakalarında da kullanılabiliyor mu?
– Evet en sık kullandığımız durumlardan birisi de aldatılma konusudur. Aldatılma sonrası kişide ortaya çıkan duygu ve düşünceleri duyarsızlaştırmayı ve aldatılma konusunda kişinin zihninde varolan işlevsiz düşünceleri değiştirmeyi hedeflemektedir.
*Aldatılma sonrası ne tür şikayetler ve rahatsızlıklar yaşanıyor?
– Genelde ortaya çıkan şikayet duygu patlamaları yaşamaları, sık sık o olayı canlandırmaları, kabuslar görme, fiziksel ağrılar (baş, boyun, sırt ağrısı gibi), bazı ayrıntıları hatırlayamama, içe kapanma, hayatın anlamsız gelmesi, kaygı ve depresif belirttiler sıklıkla gözükür.
*Kadın ve erkek için farklılık gösteriyor mu aldatılma psikolojisi?
– Eğer kişide psikolojik travma yarattıysa benzer tepkiler verirler. Bizim yaptığımız gözleme göre erkekler aldatılma sonrası psikolojik desteğe pek başvurmamaktadır. Kadınların daha az aldatması ile alakalı da olabilir. Erkeklerin psikolojik desteğe daha az inanmaları ile de olabilir. Erkekler genelde öncelikle sorunu kendileri çözmeyi denerler. Eğer çözemiyorlar ise son noktada psikolojik desteğe ihtiyaç duyarlar.
Genel olarak şunu söyleyebilirim erkekler aldatılma konusuna bakışı ile kadınların bakışı farklıdır. Erkekler namus sorunu olarak ele alır. Kadınlar ise kendine yönelirler. Bu anlamda yaşadıkları psikoloji de farklı olmaktadır.
*Bir vaka örneği vermeniz mümkün mü?
Bugün gelen danışanım mesela eşinin onu aldatması sonrası terapi alma ihtiyacı duymuş. Eşinin telefonuna gelen bir mesaj sonrası bunu öğrenmiş. 32 yaşında kadın danışanımız uyuyamadığını ve bu mesaj aklından çıkmadığını söylüyordu. Bir çocukları olduğu için onu da düşünmem gerekiyor diyor. Haklı olarak aldatılma olayı onun hayatını etkilediği kadar çocuklarınıza hayatını etkileyecektir. Bu tarz durumlarda danışanlarımıza öncelikle sakin olmalarını ve acele hareket etmemelerini öneririz. Terapi ile kişinin içinde bulunduğu duygusal durumu azaltmayı ve kontrol altına almayı hedefleriz. Kişi duygularını kontrol altına alınca olayı daha sağlıklı değerlendirecektir. Terapi sonra kendisi ile alakalı degersizim, önemsizim ve çaresizim gibi işlevsel olmayan düşünceleri değişince yaşadığı durumu daha iyi yönetecektir.
*Aldatan taraf sonrasında nasıl bir ruh hali yaşıyor, onda da bir travma oluşuyor mu, pişmanlık temelli?
Pişmanlık kişi de travma yaratmayabilir fakat yakalanma anı ve eşinin verdiği tepkiler travma yaratabilir. Örneğin ilk yakalanma anında eşinin telefonu alması sonrası olduysa eşi her telefonunu eline aldığında kaygı yaşayabilir. Aldatan kişi genelde pişmanlık duygusu ile hareket etmektedir. Tabi pişmanlık herkeste ortaya çıkmayabilir. Bazı kişiler ise evliliği bitirme için adım atabilir. Bazen de kişiler evliliğini bitirme adına adım atamaz bunun yerine eşini aldatmayı tercih eder. Yakalanınca evliliğin biteceğini düşünerek bunu kullanabilir.
Aldatmayı evliliklerde bir semptom olarak ele alırız. Sorunlu giden bir ilişki vardır ve sorunlu ilişkinin doğuracağı şeylerden birisi de aldatmadır. Bazen aldatma evliliklerde kişilerin hayatlarında ya da evliliklerinde bir şeylerin yolunda gitmediğini gösterir. Evlilikte sorunları çözme adına bir fırsatta tanıyabilir. Yani aldatma her ne kadar olumsuz etki yaratsa da bu etkiyi olumluya çevirip daha kaliteli bir ilişki yaşanabilir. Tabi bunun sağlanabilmesi için kişilerin psikolojik destek alması önemlidir.
Uzm. Klinik Psikolog Ayhan ALTAŞ